Thursday, August 30, 2018

សុវត្ថិភាពទិន្នន័យកាន់តែគ្រោះថ្នាក់ តែអ្នកប្រើលើស ៩០% មិនខ្វល់

ព្រហស្បតិ៍, 7 មិថុនា 2018 11:26
ចំនួនមតិ 0

ចន្លោះមិនឃើញ

បរទេសប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋអនឡាញ នៅកម្ពុជា
បុគ្គល និងស្ថាប័នរងគ្រោះដោយការHack
ទិសដៅធំៗ ក្នុងការវាយប្រហារ
ច្បាប់ស្ដីពីឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញ

តួលេខអ្នកប្រើអ៉ីនធឺណីតកើនដល់ ៨ លាននាក់ និង អ្នកប្រើប្រាស់ទូរសព្ទមានជាង ២០ លានគ្រឿង។ ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងបញ្ជី ងាយរងគ្រោះពីការ Hack បំផុតក្នុងតំបន់ ខណៈអ្នកខ្វាយខ្វល់រឿងសុវត្ថិភាពព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ឬសម្ងាត់ មានមិនដល់ ១០% ។

លោកអ៊ូ ផាន់ណារិទ្ធ អ្នកជំនាញផ្នែកសុវត្ថិភាពអនឡាញ (Cyber Security) និងជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យបៀលប្រាយឲ្យដឹងថា បទល្មើសបច្ចេកវិទ្យាជាបទល្មើសទំនើបថ្មី ដោយសារអ្នកប្រព្រឹត្តជាអ្នកមានសមត្ថភាពខ្ពស់។ អ្នកប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាខ្វះការយល់ដឹង ងាយធ្លាក់ក្នុងការអន្ទាក់បោកបញ្ឆោតរបស់ឧក្រិដ្ឋជន។ ធ្លាប់មានជនរងគ្រោះជាហូរហែ មានអ្នកខ្លះលង់ខ្លួនអស់លុយ អស់ទ្រព្យ និងបាត់បង់ជីវិតក៏មាន។

លោក អ៊ូ ផាន់ណារិទ្ធ អ្នកជំនាញផ្នែកសុវត្ថិភាព

តាំងពី ២០១១មក គេហទំព័ររបស់អង្គភាពជាច្រើនសុទ្ធតែទទួលរងការវាយប្រហារពី Hacker។ មានទាំង Website អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ (ACU), អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ, បណ្ដាស្ថាប័នសារព័ត៌មានជាតិជាច្រើន, មន្ត្រីជួររដ្ឋាភិបាល, អ្នកសិល្បៈ និងអ្នកប្រើប្រាស់សេវាកម្មអនឡាញមួយចំនួនទៀត សុទ្ធតែធ្លាប់រងគ្រោះ។

ចម្ងល់នៅត្រង់ថា តើ Hacker ទាំងនោះ Hack ធ្វើអី? បានអីមកវិញ ទោះជាដឹងថាមានទោសទណ្ឌ?

មិនមានការ Hack យកព័ត៌មានឯកជនក្នុងផ្លូវល្អទេ គឺដើម្បីផលប្រយោជន៍ ទៅតាមការចង់បានរបស់ក្រុម ឬ បុគ្គល Hacker ទាំងនោះ អាចជា លុយកាក់, បង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ, យកទិន្នន័យលក់ ឬទិន្នន័យចាំបាច់ផ្សេងៗទៀត ដើម្បីដឹងពីសមត្ថភាពអនឡាញ យោធា...រវាងប្រទេស និងប្រទេសជាដើម។

Hacker ត្រូវបានបែងចែកបីប្រភេទ។ ទីមួយជាឧក្រិដ្ឋជនលក្ខណៈបុគ្គល។ ទីពីរជាក្រុមអ្នកវាយប្រហារជាក្រុម និងទីបីជាប្រភេទនៃក្រុមវាយប្រហារប្រទេសនិងប្រទេស។

ការយកចិត្តទុកដាក់លើសុវត្ថិភាពទិន្នន័យអនឡាញ

"អាជីវកម្មក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនដល់ ៥%ទេ ដែលគិតគូរប្រព័ន្ធសន្តិសុខ"។ នេះជាការវាយតម្លៃរបស់ សមាគមបច្ចេកវិទ្យាទូរគមនាគមន៍កម្ពុជា (ICT)។

លោក Steven Path ប្រធានសមាគម ICT លើកឡើងថា បញ្ហា Cyber Security ជារឿងធ្ងន់ធ្ងរ។ ម្ចាស់អាជីវកម្មមួយភាគធំមិនសូវខ្វាយខ្វល់ ដោយសារពួកគេបារម្ភពីការចំណាយ។ លោកបានដាស់តឿនដល់ម្ចាស់អាជីវកម្មត្រូវគិតគូរឡើងវិញលើប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព ដើម្បីចៀសវាងការខូចខាតធំទៅថ្ងៃក្រោយ។

ធនាគារក្នុងស្រុក ចាយលុយរាប់លាន

ចុងឆ្នាំ ២០១៥ Microsoft និងអេស៊ីលីដា បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទិញលក់កម្មវិធីមានតម្លៃទឹកប្រាក់រាប់លានដុល្លារ ក្នុងអាណត្តិ ៣ ឆ្នាំ ដើម្បីបង្កើនទំនើបភាព លើប្រតិបត្តិការអាជីវកម្ម ក៏ដូចជាបង្កើនកម្រិតសុវត្ថិភាព System។

លោក ម៉ាច ម៉ារី អនុប្រធានជាន់ខ្ពស់ និងជាប្រធានផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យា នៃធនាគារអេស៊ីលីដា ឲ្យដឹងថា ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយ Microsoft នឹងធ្វើឲ្យធនាគារសន្សំសំចៃលើការចំណាយ និងបង្កើនសុវត្ថិភាពកាន់តែខ្ពស់។

ប្រទេសរងគ្រោះបំផុត៖

បណ្ដាប្រទេសក្រីក្រ ឬទើបនឹងបោះជំហានចូលតិចណូឡូជី ពិតជាចៀសមិនផុតពីភាពរងគ្រោះ ឬក្លាយជាបេក្ខភាពដែលទទួលរងការវាយប្រហារច្រើនបំផុត។ នៅក្នុងរបាយការណ៍ថ្មីបំផុតមួយរបស់ Microsoft បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជា ស្ថិតក្នុងបញ្ជីគ្រោះថ្នាក់ (ងាយរងគ្រោះបំផុត) ផ្នែកសុវត្ថិភាព Cyber Security ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ៥ មានបង់ក្លាដេស ឥណ្ឌូណេស៊ី ភូមា និងប្រទេសវៀតណាម។

ឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង អ្នកដែលសកម្មលេង Facebook ម្នាក់ដែលធ្លាប់រងគ្រោះដោយសារបាត់បង់គណនី សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះប្រាប់ Sabay ថា "Account ខ្ញុំមានគេ Hack ហើយឆាតទៅខ្ចីលុយមិត្តភ័ក្ដិច្រើនគ្នា ដែលខ្ញុំឧស្សាហ៍លេងជាមួយ...ខ្ញុំអត់ដឹងធ្វើម៉េច សំណាងហើយមិត្តភ័ក្ដិខលមកសួរថាមានបញ្ហារឿងលុយមែនអត់...ដល់តែប្រាប់គេតាមហ្នឹងទៅបានដឹងថាមិនមែនខ្ញុំ...កុំអីលក់មុខ ខ្មាសគេស្លាប់មិនខានខ្ញុំ”។

ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុជាផ្ទាំងស៊ីប

ជង្រុកចរាចរណ៍ចរន្តសាច់ប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារមួយថ្ងៃៗគឺ គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ ឬធនាគារ ជាដុំសាច់ដែល Hacker ដណ្ដើមគ្នា។ ដូចករណីឆ្នាំ ២០១៥ មានការវាយប្រហារដ៏ធំមួយលើប្រព័ន្ធធនាគារជាង ១០០ ជុំវិញពិភពលោក ដើម្បីទាញយកព័ត៌មានឯកជនរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ Hacker បានធ្វើប្រតិបត្តិការក្លែងក្លាយដោយដកយកលុយតាមទូ ATM ជុំវិញពិភពលោក។ រយៈពេល ២ ឆ្នាំ ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុដែលរងគ្រោះ បានខាតបង់ប្រាក់ជាង ៨៦៤ លានដុល្លារអាមេរិក។

ឆ្លើយតបទៅនឹងកង្វល់នៃការចរាចរណ៍ចរន្តសាច់ប្រាក់អនឡាញដែលបង្កហានិភ័យជាប្រព័ន្ធ ទេសាភិបាលធនាគារជាតិកម្ពុជា លោក ជា ចាន់តូ ធ្លាប់បានលើកឡើងថា សុវត្ថិភាពនៃប្រព័ន្ធធនាគារជាអាទិភាពត្រូវតែពង្រឹងជាប់ជាប្រចាំទាំងតូចទាំងធំ។

ទឹកប្រាក់រាប់កោដិហូរចូលហោប៉ៅឧក្រិដ្ឋជន

ឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញ ជាបទឧក្រិដ្ឋធំ ឈរនៅលេខរៀងទី២។ កត្តានេះបានបង្កជាកង្វល់ និងក្ដីភ័យខ្លាចជាច្រើនដល់បណ្ដាក្រុមហ៊ុននានាទាំងតូចទាំងធំ ដែលដំណើរការដោយ អវត្តមាន ប្រព័ន្ធអ៊ិនធឺណិតមិនបាន។

បទល្មើសបច្ចេកវិទ្យាគឺជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតដល់ក្រុមហ៊ុនទាំងអស់នៅក្នុងពិភពលោក និងជាបញ្ហាធំបំផុតមួយរបស់មនុស្សជាតិ។ ជាក់ស្ដែង ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ របាយការណ៍ដែលមានចំណងជើងថា "ការគំរាមកំហែងសេដ្ឋកិច្ចពីឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញ" របស់ក្រុមហ៊ុនសន្តិសុខ McAfee និងមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រអន្តរជាតិ (CSIS) បង្ហាញថា ឧក្រិដ្ឋកម្មអ៊ីនធឺណិតធ្វើឲ្យខាតបង់ទឹកប្រាក់ចន្លោះពី ៤៥០ - ៦០០ ប៊ីលានដុល្លារ។

សំណុំរឿងវាយប្រហារឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិធំៗ ៥ ឆ្នាំចុងក្រោយ

១. មេរោគ WannaCry ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧

មេរោគចាប់ជំរិត នេះបានផ្ទុះឡើងនៅឆ្នាំ ២០១៧ បានបង្កគ្រោះថ្នាក់ និងលុកលុយកុំព្យូទ័រជាង ៣០ម៉ឺនគ្រឿងគ្រានោះ។ មេរោគនេះឆ្លងតាមរយៈ Email ពេលអ្នកប្រើប្រាស់ចុច Link ដែលជនអនាមិកផ្ញើ (ចូលប្រអប់សារ) មេរោគ WannaCry នឹងជ្រាបចូលក្នុងកុំព្យូទ័រដោយស្វ័យប្រវត្តិ។

២. ការលួចទិន្នន័យឯកជនជាចង្កោម

ចុងឆ្នាំ ២០១៥ មនុស្ស ៣ នាក់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទលួចយកព័ត៌មានឯកជនទៅធ្វើអាជីវកម្មដោយខុសច្បាប់ ដើម្បីយកទិន្នន័យទាំងនោះ លក់ក្នុងទីផ្សារងងឹត ឬក្រឡុកទីផ្សារភាគហ៊ុន ជាដើម។

៣. SONY ត្រូវបានគេធ្វើស៊ី នាឆ្នាំ ២០១៤

ក្រុមHacker ដែលមានឈ្មោះថា Guardians of Peace (GOP) ជាអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងក្នុងការប្រើមេរោគ លួចយកទិន្នន័យរបស់ក្រុមហ៊ុន SONY ទំហំជាង ១០០ តេរ៉ាបៃ (TB) ដែលគេដាក់ការសង្ស័យថា រដ្ឋាភិបាលកូរ៉េខាងជើង Kim Jong-un នៅពីក្រោយ បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យានេះ ត្រៀមបញ្ចេញរឿង "The Interview” ដែលមេដឹកនាំរូបនេះ ស្លាប់នៅចុងបញ្ចប់នៃសាច់រឿង។

៤. គណនី YaHoo រងគ្រោះធ្ងន់

លើកទី១ នៅឆ្នាំ២០១៣ គណនីជាង ១ពាន់លានរបស់ក្រុមហ៊ុន YaHoo ត្រូវបានគេលួចយកព័ត៌មាន (ឈ្មោះ លេខទូរសព្ទ លេខសម្ងាត់ និង Email)។ និង លើកទី ២ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ អស់ជាង ៥០០ លានគណនី។

គេហទំព័រអាមេរិក bloomberg បានបញ្ចេញបញ្ជីរាយឈ្មោះប្រទេសដែលសម្បូរក្រុម Hacker ច្រើនជាងគេទាំង ១០ ក្នុងលោក៖

ឆ្លើយតបបញ្ហាកង្វល់និងទប់ទល់ចរន្តពិភពលោកកំពុងប្រែប្រួល រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចបង្កើតក្រុមការងារជំនាញប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត (Cyber War Team) ដើម្បីគ្រប់គ្រងការប្រើប្រាស់ព័ត៌មានលើបណ្ដាញសង្គម និងគេហទំព័រផ្សេងៗ។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ រដ្ឋាភិបាលក៏បង្កើតនាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យា (Anti Cyber Crime Department)។ នាយកដ្ឋានថ្មីរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃនេះ មានតួនាទីទទួលពាក្យបណ្ដឹង ដោះស្រាយបញ្ហា ទប់ស្កាត់និងស្រាវជ្រាវ ស៊ើបអង្កេត បង្ក្រាបបទល្មើសនានាតាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា បូករួមទាំងការ Hack គណនីជាដើម។

ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការគំរាមកំហែង ឬឆបោក មន្ត្រីជំនាញបង្ក្រាបបានប្រហែល ២០ ករណី ក្នុងចំណោមពាក្យបណ្ដឹងដែលជនរងគ្រោះបានប្ដឹងមកនាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យា កាលពីឆ្នាំមុន។

ទោសទណ្ឌការប្រព្រឹត្តិបទល្មើសនៅកម្ពុជា

កម្ពុជាមានបទដ្ឋានគតិយុត្តិដាក់ទោសជនដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យា (Cambodia Cyber Crime Offences)។ ក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលប្រកាសឲ្យប្រើដោយព្រះរាជក្រមលេខ នស/រកម/១១០៩/០២២ ចុះថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៩ មាន ០៦ មាត្រា។ ក្នុងនោះការកំណត់ទោសតាមបទល្មើសដូចខាងក្រោម៖

ជើងខ្លាំងអនឡាញ

របាយការណ៍ពី Zecurion Analytics បញ្ជាក់ថា ប្រទេសខ្លាំងៗលើ Cyber Security សុទ្ធតែមហាអំណាច តែក្នុងនោះក៏មានប្រទេសអ្នកមានអាស៊ី ១ ស្ថិតក្នុងបញ្ជី អ្នកខ្លាំងទាំង៥។ នេះជាលេខរៀង និងការចំណាយ ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត របស់ប្រទេសទាំងនោះ៖

១. សហរដ្ឋអាមេរិកបានចំណាយ ៧ ប៊ីលានដុល្លារ ២. ចិនចំណាយ ១,៥ ប៊ីលានដុល្លារ ៣. ចក្រភពអង់គ្លេស ៤៥០ លានដុល្លារ ៤. កូរ៉េខាងត្បូង ៤០០ លានដុល្លារ ឯ ៥. ប្រទេសរុស្ស៊ីចំណាយ ៣០០ លានដុល្លារ

កំពូល Hacker ដ៏ល្បីឈ្មោះបង្កអុកឡុកជុំវិញពិភពលោក៖

១/ Gary McKinson៖ ឲ្យឈ្មោះហៅក្រៅថា Solo លោក Gary ត្រូវគេស្គាល់ជាអ្នកលុកលុយប្រព័ន្ធយោធាខ្លាំងបំផុតក្នុងពិភពលោក។ លោកធ្លាប់បានចូល Hack នៅក្នុងមន្ទីរបញ្ចកោណ និងចូលទៅលុបទិន្នន័យ ប្ដូរលេខសម្ងាត់ទិន្នន័យរបស់អង្គការណាសាឆ្នាំ ២០០១-២០០២។

២/Kevin Mitnick៖ មានរហស្សនាម Hacker គួរឲ្យខ្លាចបំផុត ដែលធ្លាប់ជាប់គុករយៈពេល ៥ ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីបានជ្រៀតចូលប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័ររបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌អាមេរិក និងត្រូវគេដឹងថាមានសមត្ថភាពអាចបញ្ជាគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ ដោយគ្រាន់តែប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធទូរសព្ទសាធារណៈប៉ុណ្ណោះ។

៣/ Jonathan James៖ ជា Hacker ដែលក្មេងបំផុត កាលអាយុ ១៦ ឆ្នាំធ្លាប់ Hack អង្គការណាសា។ មិនមានមូលហេតុច្បាស់លាស់ ប៉ុន្តែសំពាធផ្លូវចិត្តខ្លាំង ទើបគេបានធ្វើអត្តឃាតនៅឆ្នាំ ២០០៨ ទាំងវ័យក្មេង។

គន្លឹះមួយចំនួនដែលអាចជួយការពារពីការលុកលុយរបស់ Hacker

១. ប្រើប្រាស់លេខសម្ងាត់ពិបាកៗ៖ Password ដែលខ្លាំង ហើយពិបាក Hack ត្រូវលាយគ្នារវាងអក្សរ លេខ សញ្ញា ឬក៏ដាក់ជាតួអក្សរតាមភាសាទៀតនោះ។ បើដាក់ដូច្នេះ ត្រូវប្រើពេលរាប់ខែ ទៅរាប់ឆ្នាំ បើចង់លួចចូលក្នុងគណនីរបស់អ្នក។

២. ត្រូវយល់ដឹងពីបណ្ដាញសង្គមឲ្យបានច្បាស់៖ គួរតែឧស្សាហ៍ឆែកមើលការកំណត់ផ្នែកសុវត្ថិភាពលើគណនីសង្គមជាទៀងទាត់ និង មិនគួរឲ្យមានជនប្លែកមុខនៅក្នុង Friend List ក្រៅពី មិត្តភក្ដិ ក្រុមគ្រួសារ និងអ្នកស្គាល់គ្នាបានហើយ។

៣. រក្សាសុវត្ថិភាពទូរសព្ទដៃ៖ ទូរសព្ទក៏អាចឆ្លងមេរោគបានដូចកុំព្យូទ័រ ហើយបើអ្នកមានព័ត៌មានសម្ងាត់នានានៅលើនោះ Hacker ក៏អាចលួចយកបានដូចគ្នា។ វិធីល្អ គឺអ្នកកុំដោនឡូតកម្មវិធីណាពីប្រភពមិនគួរឲ្យទុកចិត្ត ព្រោះវាអាចផ្ទុកមេរោគនៅក្នុងនោះក៏ថាបាន។ ម៉្យាងទៀត អ្នកគួរតែដំឡើងប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការក្នុងទូរសព្ទដៃទៅកាន់ជំនាន់ចុងក្រោយបំផុត ព្រោះវាការពារពីចន្លោះប្រហោង ដែលកើតឡើងក្នុងប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការជំនាន់ចាស់។

៤. ប្រើប្រាស់ការបម្លែងទិន្នន័យ៖ ចំពោះព័ត៌មានសម្ងាត់ខ្លាំងដូចជាលេខគណនី ព័ត៌មានពីថវិកាគួរតែត្រូវបានបម្លែង (Encrypted) កុំឲ្យ Hacker អាចមើលយល់នៅពេល Hack ចូលបាន។

៥. លាក់ព័ត៌មានសំខាន់លើបណ្ដាញសង្គម៖ ព័ត៌មាននានាដូចជាលេខទូរសព្ទ ឬ រូបភាពនានា ដូចជាកាតធនាគារ ជារឿងដែលមិនគួរឲ្យអ្នកដទៃមើលឃើញ។

៦. អាប់ដេតកុំព្យូទ័រ៖ ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការចុងក្រោយ ឬការដំឡើងកម្មវិធីដែលចេញមកសម្រាប់ជួសជុលចន្លោះប្រហោងនៃ ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការចាស់ជារឿងដែលអ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រទាំងអស់គ្នាគួរតែធ្វើ។

៧. ការដាក់កម្មវិធីកម្ចាត់មេរោគ៖ កម្មវិធីមកស្រាប់ៗដែលអាចកម្ចាត់មេរោគបានលើប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការកុំព្យូទ័រ ដូចជា Windows Defender មានប្រយោជន៍សម្រាប់ទប់ស្កាត់ការជ្រៀតចូលនៃមេរោគនានា។ យល់ល្អ អ្នកគួរដំឡើងកម្មវិធីកម្ចាត់មេរោគថែមទៀត ទាំងលើទូរសព្ទដៃ និងនៅលើកុំព្យូទ័រ ជៀសវាងការជ្រៀតចូលនៃមេរោគបច្ចេកវិទ្យាទាំងនោះ។

Cyber Security ជារឿងសំខាន់ សូមកុំបណ្ដោយខ្លួនឲ្យក្លាយជាជនរងគ្រោះក្នុងរឿងនេះ។ ប្រសិនបើ អ្នកជាជនរងគ្រោះដូចជាមានការលួច(hack) យកគណនី Facebook ឬ ការបោកប្រាស់តាមប្រព័ន្ធបណ្ដាញសង្គមផ្សេងៗ អ្នកអាចដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនៅ នាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យា នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលស្ថិតនៅមហាវិថីព្រះនរោត្តម ខណ្ឌចំការមន អគារ L ឬទាក់ទងFacebook Page: https://www.facebook.com/anti.cyber.crime.department/ ៕

ស្គាល់ប្រភេទភ្លើងនៅលើឡានផ្សេងៗ

ចង្កៀងជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយនៅលើរថយន្ត ពីព្រោះវាមិនត្រឹមតែជាភ្លើងបំភ្លឺសម្រាប់ធ្វើដំណើរនៅទីងងឹត ឬពេលយប់ឡើយ ប៉ុន្តែវាថែមទាំងជាភ្លើងសញ្ញា សម្រាប់ឲ្យដំណឹងទៅកាន់យានយន្តដែលនៅបើកបរក្បែរយើងទៀតផង ដូចជាភ្លើងស៊ីញ៉ូឆ្វេងស្ដាំជាដើម។

ចង់ដឹងថាភ្លើងសញ្ញាសម្រាប់ប្រើប្រាស់លើរថយន្តមានអ្វីខ្លះ អាចអានបាននៅខាងក្រោមទាំងអស់គ្នា៖

១. ភ្លើងបំភ្លឺផ្លូវ (Headlights)

ភ្លើងបំភ្លឺផ្លូវអាចកំណត់បាន ២ ប្រភេទគឺ ហ្វា (High Beam) និង កូត (Low Beam)។ ភ្លើងបំភ្លឺផ្លូវមានមុខងារសំខាន់សម្រាប់ បំភ្លឺផ្លូវនៅពេលយប់ ប៉ុន្តែវាក៏មានតួនាទីសម្រាប់ឲ្យដំណឹងដល់អ្នកបើកបរ បញ្ច្រាស់ទិសគ្នា ដោយប្រើប្រាស់ឆ្លាស់គ្នារវាង ហ្វា និង កូត (ញាក់ហ្វា)។ ភាពខុសគ្នារវាងភ្លើង ២ នេះ គឺភ្លើងហ្វាអាចចាំងភ្លឺបានឆ្ងាយ ប៉ុន្តែអាចប៉ះពាល់ដល់គំហើញអ្នកបើកបរមកពីទិសផ្ទុយគ្នា រីឯភ្លើងកូតមិនប៉ះពាល់ដល់ភ្នែកអ្នកបើកបរមកពីទិសផ្ទុយគ្នាឡើយ ប៉ុន្តែវាចាំងបំភ្លឺបានជិត។

២. ភ្លើងក្រោយ (Tail Lights)

ភ្លើងខាងក្រោយ ជាភ្លើងពណ៌ក្រហមស្រាលជាប់ស្វ័យប្រវត្តិតែម្ដង នៅពេលដែលបើកភ្លើងបំភ្លឺផ្លូវ។ ការឲ្យភ្លើងក្រហមស្រាលភ្លឺជាប់នេះ ដើម្បីឲ្យអ្នកបើកបរខាងក្រោយអាចមើលឃើញរថយន្តបានច្បាស់ជាងមុន។

៣. ភ្លើងបើកចោលពេលថ្ងៃ (Daytime Running Lights)

ភ្លើងនេះភាគច្រើនជាវែងជាខ្សែ ដែលបើកឡើងដោយស្វ័យប្រវត្តិតែម្ដង ហើយភាគច្រើនស្ថិតនៅផ្នែកខាងមុខជាមួយនឹងចង្កៀងបំភ្លឺផ្លូវ និងខាងក្រោយជាមួយចង្កៀងក្រោយដែរ។ ប៉ុន្តែ ចំពោះរថយន្តមួយចំនួន ក៏មានមុខងារសម្រាប់បិទបើកភ្លើងនេះដែរ។ ភ្លើងបើកចោលពេលថ្ងៃនេះ សម្រាប់ឲ្យយានយន្តដទៃដែលមកពីទិសផ្ទុយគ្នា ងាយមើលឃើញរថយន្តអ្នក ហើយវាក៏ប្រៀបដូចជាភ្លើងលម្អបានផងដែរ។

៤. ភ្លើងកាត់អ័ព្ទ (Fog Lights)

ភ្លើងកាត់អ័ព្ទមានទីតាំងនៅផ្នែកខាងមុខ ដែលភាគច្រើនវាមានរាងតូចជាងចង្កៀងបំភ្លឺផ្លូវ ហើយស្ថិតនៅផ្នែកខាងក្រោម (នៅកាងរថយន្ត)។ ហេតុផលដែល គេដាក់ភ្លើងនេះនៅខាងក្រោមគឹដោយសារតែ ពេលមានអ័ព្ទពន្លឺភ្លើងរបស់អំពូលអាចនឹងចាំងផ្លាតត្រឡប់ទៅអ្នកបើកបរវិញ ដោយសារតែសំណើមទឹក។ ភ្លើងនេះមាននាទីដូចឈ្មោះវាអ៊ីចឹង គឺដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងពេលមានអ័ព្ទ ដោយសារតែភ្លើងចង្កៀងអាចនឹងគ្មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការប្រប្រាស់ឡើយ។

៥. ភ្លើងស៊ីញ៉ូ (Signal Lights)

ភ្លើងស៊ីញ៉ូ ជាភ្លើងសម្រាប់ឲ្យដំណឹងដល់អ្នកបើកបរ លើដងផ្លូវទាំងខាងមុខ និងខាងក្រោយរថយន្ត ថាខ្លួនប្រុងនឹងបត់ទៅឆ្វេងឬស្ដាំ ក្នុងពេលបន្ដិចទៀត។ ភ្លើងនេះមានចំនួន ៤ កន្លែង គឺខាងមុខ ២ នៅជាប់នឹងចង្កៀងបំភ្លឺផ្លូវ និងខាងក្រោយ ២ នៅជាប់នឹងចង្កៀងក្រោយ។

៦. ភ្លើងស្ដុប (Brake Lights)

ភ្លើងជាន់ហ្វ្រាំង ដែលប្រជាជនខ្មែរចំណាំហៅថាភ្លើងស្ដុបនោះ គឺជាចង្កៀងពណ៌ក្រហម ដែលវានឹងលោតឡើងនៅពេលណា ដែលអ្នកបើកបរចាប់ផ្ដើមជាន់ហ្វ្រាំង ដើម្បីឲ្យសញ្ញាទៅអ្នកបើកបរនៅពីក្រោយ ឲ្យបន្ថយល្បឿនដូចគ្នា។

៧. ភ្លើងសុំផ្លូវ (Hazard Lights)

ភ្លើងសុំផ្លូវ ប្រើប្រាស់ភ្លើងស៊ីញ៉ូទាំងអស់ ឲ្យលោតភ្លឹបភ្លែតក្នុងពេលតែមួយ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា រថយន្តខ្លួនកំពុងមានបញ្ហា ឬក៏មានឧបសគ្គ ឬ គ្រោះថ្នាក់នានា ដែលអាចកើតមានជាយថាហេតុ (មានដុំថ្មធ្លាក់ ដើមឈើខាងមុខបាក់ ឬនៅពីក្រោយក្បួនដង្ហែរបុណ្យសពជាដើម)។ ភ្លើងសុំផ្លូវនេះ អាចប្រើបានតែពេលរថយន្តមានបញ្ហា និងពេលដែលមានគ្រោះថ្នាក់អាចកើតឡើងតែប៉ុណ្ណោះ មិនមែនសម្រាប់សុំឈប់លើផ្លូវ ឬក៏ចតតែផ្ដេសតែផ្ដាសនោះឡើយ។

៨. ភ្លើងក្នុងរថយន្ត

ភ្លើងនេះភាគច្រើនមានពណ៌លឿងស្រទន់ សម្រាប់បើកបំភ្លឺក្នុងរថយន្តនៅពេលដែលអ្នកបើកបរ ឬអ្នកដំណើរត្រូវការរកមើលអ្វីមួយ។ ភ្លើងនេះមិនគួរបើកចោលទេ គួរប្រើប្រាស់តែពេលដែលត្រូវការបានហើយ។

ការយល់ដឹងឲ្យបានច្បាស់លាស់ពីការប្រើប្រាស់ភ្លើងសញ្ញារថយន្ត ចាំបាត់ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់សម្រាប់អ្នកបើកបររថយន្តដើម្បីធ្វើឲ្យការបើកបរដំណើរការដោយរលូន និងប្រកបដោយសុវត្ថិភាព។ ការយល់ដឹងពីការប្រើភ្លើងសញ្ញារថយន្ត មិនត្រឹមតែមានប្រយោជន៍សម្រាប់អ្នកបើកបរផ្ទាល់នោះទេ ដោយឡែកសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ដងផ្លូវទាំងឡាយក៏គួរយល់ដឹងដើម្បីបង្កាគ្រោះថ្នាក់ដែលអាចកើតឡើងដោយចៃដន្យនោះ។

ភ្លើងហ្វា ភ្លើងកូដក្នុងស្ថានភាពនិងពេលវេលាបែបណាត្រូវប្រើប្រាស់?

បន្តទៀតនេះ Sabay នឹងបង្ហាញពីភ្លើងសញ្ញាទាំង ៤ ដែលអ្នកបើកបររថយន្តគួរសិក្សាស្វែងយល់។

@ភ្លើងហ្វា (High/Main beam)

ភ្លើងហ្វា គេប្រើនៅពេលយប់និងនៅតាមដងផ្លូវដែលគ្មានភ្លើងអគ្គិសនីបំភ្លឺ។ ភ្លើងហ្វាអាចឲ្យអ្នកបើកបរមើលឃើញបានឆ្ងាយ។ ភ្លើងហ្វាគេហាមមិនឲ្យប្រើប្រាស់នៅក្នុងទីក្រុងឬទីប្រជុំជន ដែលមានភ្លើងអគ្គិសនីបំភ្លឺគ្រប់គ្រាន់ លើកលែងតែក្នុងករណីធ្វើសញ្ញាសុំផ្លូវ និងត្រូវប្រើឆ្លាស់ជាមួយភ្លើងកូត។

@ភ្លើងកូត (Low/dipped beam)

ភ្លើងកូតប្រើនៅពេលយប់ក្នុងទីប្រជុំជន និងក្រៅទីប្រជុំជន ដែលមានភ្លើងអគ្គិសនីបំភ្លឺគ្រប់គ្រាន់។ គេក៏អាចប្រើភ្លើងកូត នៅពេលថ្ងៃនៅពេលដែលមានអាកាសធាតុមិនល្អ ដូចជាមានភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំង, ចុះអ័ព្ទដែលនាំឲ្យមើលផ្លូវមិនសូវច្បាស់។

@ភ្លើងទីតាំង ឬភ្លើងដឺមី (position or park light)

ភ្លើងដឺមឺប្រើនៅពេលឈប់ ឬចតយានជំនិះ ដើម្បីប្រាប់ដំណឹងដល់អ្នកប្រើប្រាស់ដងផ្លូវដទៃទៀតដឹងពីវត្តមានរបស់យានជំនិះ។

@ភ្លើងសញ្ញាអាសន្ន (Hazard light)

ភ្លើងសញ្ញាអាសន្ន ប្រើសម្រាប់ប្រាប់ដំណឹងដល់អ្នកប្រើប្រាស់ផ្លូវទាំងអស់ ឲ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្នដូចជានៅពេលរថយន្តមានបញ្ហា, ការអូសសណ្តោង ឬនៅពេលមានការដង្ហែក្បួនជាដើម។

ស្វែងយល់ពីការវាយប្រហារផ្សេងៗ

Top Attack

ស្វែងយល់អំពីការវាយប្រហារ Social Engineering

១. លក្ខណៈទូទៅ

Social engineering គឺជាវិធីសាស្ត្រវាយប្រហារបោកបញ្ឆោតមនុស្ស ឬធ្វើឲ្យគេទុកចិត្តដើម្បីទាញយកនូវព័ត៌មានសំខាន់របស់ពួកគេ។ ប្រភេទនៃព័ត៌មានដែលឧក្រិដ្ឋជនទាំងនេះត្រូវការគឺអាស្រ័យទៅលើចំណុចដែលត្រូវវាយប្រហារ ជាឧទាហរណ៍ថានៅពេលអ្នកត្រូវបានកំណត់ជាមុខសញ្ញា ឧក្រិដ្ឋជនតែងតែព្យាយាមបញ្ឆោតអ្នកឲ្យផ្តល់ឲ្យពួកគេនូវពាក្យសម្ងាត់ ព័ត៌មានគណនីធនាគារ ឬព័ត៌មានចូលប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័ររបស់អ្នកដើម្បីដំឡើងកម្មវិធីមេរោគដែលអាចឲ្យគេធ្វើការអាចទាញយកនូវពាក្យសម្ងាត់ផ្សេងៗ ឬព័ត៌មានគណនីធនាគារតាមរយៈកុំព្យូទ័រ។

២. ដំណើរការ និងប្រភេទវាយប្រហារ social engineering

ឧក្រិដ្ឋជនច្រើនប្រើការវាយប្រហារ Social engineering ព្រោះវាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការទាញយកព័ត៌មានរបស់អ្នក ជាងការវាយប្រហារទៅលើចំណុចខ្សោយនៃកម្មវិធីរបស់អ្នក។ ជាឧទាហរណ៍ វាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការបញ្ឆោតអ្នកដទៃឲ្យផ្តល់ពាក្យសម្ងាត់ ជាងការព្យាយាមលួចយក ឬបំបែកពាក្យសម្ងាត់បាន (លុះត្រាតែពាក្យសម្ងាត់គឺខ្សោយក្នុងការទាយដឹង) ។

ប្រភេទនៃការវាយប្រហារបែប social engineering ដ៏ពេញនិយមរួមមាន:

Baiting: Baiting គឺកើតឡើងនៅពេលដែលអ្នកវាយប្រហារប្រើប្រាស់មេរោគចម្លងទៅក្នុងឧបករណ៍ USB ហើយទុកនៅកន្លែងដែលងាយត្រូវបានឃើញ ហើយអ្នកប្រើប្រាស់ក៏បានយកឧបករណ៍នោះទៅប្រើក្នុងកុំព្យូទ័រដោយមិនបានដឹងអំពីការឆ្លងមេរោគ។

ការក្លែងបន្លំ (Phishing): ការក្លែងបន្លំគឺជាពេលដែលអ្នកវាយប្រហារផ្ញើសារអ៊ីមែលក្លែងបន្លំ ដោយក្លែងធ្វើជាសារអ៊ីមែលត្រឹមត្រូវមួយ ដែលជារឿយៗសារអ៊ីម៉ែលនោះមើលទៅហាក់ដូចជាមកពីប្រភពដែលទុកចិត្តបាន ដែលជាការពិតសារនេះមានបំណងបញ្ឆោតអ្នកចែករំលែកព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ព័ត៌មានហិរញ្ញវត្ថុ ឬការចុចលើតំណភ្ជាប់ដែលមានមេរោគ។

Spear phishing: ការវាយប្រហារនេះគឺស្រដៀងទៅនឹងការក្លែងបន្លំ (Phishing) ខាងលើដែរ ប៉ុន្តែវាត្រូវបានគេសម្គាល់ថាជាការវាយប្រហារទៅកាន់បុគ្គល អង្គភាព ឬស្ថាប័នជាក់លាក់មួយ។

Pretexting: វីធីសាស្ត្រនេះគឺកើងឡើងនូវពេលដែលអ្នកវាយប្រហារកុហកទៅកាន់អ្នក ដើម្បីទទួលបាននូវទិន្នន័យរបស់អ្នក។ ឧទាហរណ៏ វិធីសាស្ត្រ pretexting អាចពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកវាយប្រហារដែលធ្វើពុតជាត្រូវការទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួន ឬហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នកដើម្បីបញ្ជាក់ពីអត្តសញ្ញាណរបស់អ្នកទទួល។

scareware: វិធីសាស្ត្រវាយប្រហារ scareware គឺពាក់ព័ន្ធនឹងការបោកបញ្ឆោតអ្នកឲ្យគិតថាកុំព្យូទ័ររបស់អ្នកបានឆ្លងមេរោគ ឬបានទាញយកនូវទិន្នន័យមិនស្របច្បាប់ ពេលនោះអ្នកវាយប្រហារនឹងផ្តល់ឲ្យជនរងគ្រោះនូវដំណោះស្រាយមួយ ដែលនឹងដោះស្រាយបញ្ហាក្លែងក្លាយដែលកើតមាននៅលើកុំព្យូទ័រ តែជាការពិតវិញអ្នកត្រូវបានបោកបញ្ឆោតក្នុងការទាញយក និងដំឡើងមេរោគរបស់អ្នកវាយប្រហារនេះ។

៣. វិធីសាស្ត្រការពារពីការវាយប្រហារ social engineering

អ្នកឯកទេសខាងសន្តិសុខបានផ្តល់អនុសាសន៍ថា នាយកដ្ឋានព័ត៌មានវិទ្យាគួរអនុវត្តជាប្រចាំនូវការធ្វើតេស្ត ដោយប្រើប្រាស់បច្ចេកsocial engineering ដែលនឹងជួយដល់អភិបាលគ្រប់គ្រង (Administrators) យល់ដឹងថាតើប្រភេទអ្នកប្រើប្រាស់ណាខ្លះអាចរងគ្រោះខ្ពស់បំផុត ដោយប្រភេទនៃការវាយប្រហារជាក់លាក់ណាមួយណា ហើយក៏ជាយន្តការមួយសម្រាប់ដឹងពីភាពទន់ខ្សោយនៃអ្នកប្រើប្រាស់ដែលត្រូវការការបណ្តុះបណ្តាលបន្ថែមទៀត។

ការបណ្ដុះបណ្ដាលបញ្ជ្រាបការយល់ដឹងអំពីសន្តិសុខ អាចចាត់ទុកថាជាយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ល្អមួយសម្រាប់ទប់ស្កាត់ និងការពារពីការវាយប្រហារ social engineering ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាស់ដឹងអំពីការវាយប្រហារ social engineering នោះពួកគេអាចនឹងមិនក្លាយជាជនរងគ្រោះឡើយ។

ការណែនាំល្អៗខ្លីៗដើម្បីជៀងវាងពីការវាយប្រហារ

– ចូរកុំផ្តល់ពាក្យសម្ងាត់តាមទូរស័ព្ទ គ្មានក្រុមហ៊ុនណាមួយនឹងសួរអ្នកអំពីរឿងនេះទេ ហើយប្រសិនបើពួកគេធ្វើដូច្នេះមែនអ្នកគួរពិចារណាក្នុងការឈប់ធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយក្រុហ៊ុននោះ

– សួរខ្លួនឯងថា “ហេតុអ្វី” មនុស្សដែលអ្នកកំពុងនិយាយជាមួយ បានធ្វើការហៅទូរស័ព្ទមករកអ្នក។ ប្រសិនបើពួកគេអះអាងថាត្រូវធ្វើកិច្ចការមួយចំនួនដែលត្រូវឲ្យអ្នកប្រាប់ពីព័ត៌មានសំខាន់នោះ ចូរបដិសេធ និងឲ្យពួកគេសួរទៅកាន់ថ្នាក់លើរបស់អ្នកវិញដោយផ្ទាល់ ដោយពន្យល់ថាអ្នកបារម្ភពីសុវត្ថិភាពព័ត៌មាននោះ ហើយអ្នកដែលជំទាស់នឹងការព្រួយបារម្ភនេះមិនគួរទុកចិត្តទេ

– ធ្វើការទុកចិត្តប៉ុន្តែត្រូវធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ បដិសេធដោយសមរម្យក្នុងការមិនផ្តល់ព័ត៌មាន រហូតអ្នកមានការជឿជាក់ 100% អំពីអ្នកដែលអ្នកកំពុងនិយាយជាមួយ បើទោះជាធនាគារ ក្រុហ៊ុនធានារ៉ាប់រង ផ្នែកគ្រប់គ្រងព័ត៌មានវិទ្យា (IT) និងក្រុមហ៊ុនហិរញ្ញវត្ថុទាំងអស់សុទ្ធតែមានការយកចិត្តទុកដឹងខ្ពស់ទៅលើសន្តិសុខព័ត៌មាន ហើយបើនរណាម្នាក់ដែលពិតជាត្រូវការព័ត៌មានពីអ្នកពិតមែននោះ គេនឹងអាចផ្តល់ឲ្យអ្នកនូវវិធីមួយដើម្បីបញ្ជាក់ថាពួកគេមកពីណា ឬស្ថាប័ន និងក្រុហ៊ុនណាមួយច្បាស់លាស់៕

ស្វែងយល់អំពីការវាយប្រហារ DoS

១. លក្ខណៈទូទៅ

Denial of Service (DoS) គឺជាប្រភេទនៃការវាយប្រហារលើសេវាកម្ម (service) សម្រាប់ដំណើរការអ្វីមួយ ឧ. ប្រព័ន្ធបណ្តាញ ឬ Web service ដែលការវាយប្រហារនោះធ្វើការរំខានដល់សេវាកម្ម ដើម្បីឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ផ្សេងទៀតមិនអាចប្រើបាន ឬភ្ជាប់ដំណើរការបាន។

គោលដៅទូទៅបំផុតសម្រាប់ការវាយប្រហារ DoS គឺជាវេបសាយ តែការវាយប្រហារនេះក៏អាចកើតមាននៅលើប្រព័ន្ធបណ្តាញ កុំព្យូទ័រ ឬសូម្បីតែកម្មវិធី។

២. ដំណើរការ និងផលប៉ះពាល់

http://www.camcert.gov.kh/wp-content/uploads/2018/06/ntp-amplification-botnet-ddos-attack.png

ការវាយប្រហារ DoS ធ្វើឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់មិនអាចចូលប្រើសេវាកម្ម ដោយវាយប្រហារទៅលើធនធន (resource) របស់ម៉ាស៊ីន ឬប្រព័ន្ធបណ្តាញ ការវាយប្រហារនេះធ្វើឡើងដោយការបញ្ចូនចរាចរ ឬ ទិន្នន័យទៅកាន់សេវារហូតទាល់តែសេវានោះទាល់តែវាទ្រទ្រង់លែងបាន ហើយគ្មាននរណាម្នាក់អាចប្រើប្រាស់បានរហូតដល់មានការបញ្ឍប់នូវចរាចរណ៍ទិន្នន័យវាយប្រហារនោះ (malicious traffic)។

វិធីសាស្ត្រមួយដែលវាយប្រហារទៅលើធនធានរបស់ម៉ាស៊ីនគឺ ធ្វើសំណើ (request) ភ្ជាប់ទៅកាន់ម៉ាស៊ីនច្រើនលើសលប់ក្នុងរយៈពេលខ្លី ដែលនឹងធ្វើឱ្យ RAM, CPU និង storage របស់ម៉ាស៊ីនអស់ទំហំទំនេរ ដែលការវាយប្រហារនេះគឺអាចបណ្តាលឱ្យខូចនូវធនធានរបស់ម៉ាស៊ីនបាន។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរដើម្បីបង្ករការរំខានដល់ប្រព័ន្ធបណ្តាញ ការវាយប្រហារ DoS ធ្វើការផ្ញើសំណើរ (request) ដ៏ច្រើនលើសលប់ ភ្ជាប់ទៅ ប្រព័ន្ធបណ្តាញ ដែលក្នុងកំឡុងពេលនៃការវាយប្រហារនោះធ្វើឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ផ្សេងទៀតមិនអាចតភ្ជាប់បាន មានពេលខ្លះការវាយប្រហារដោយប្រើ DoS ធ្វើការជ្រៀតចូលតាមចំនុចខ្សោយក្នុងកម្មវិធី ឬវេបសាយ ដើម្បីប្រើប្រាស់ធនធានរបស់ ម៉ាស៊ីន ឬបណ្តាញអោយកើនឡើងក៏ជាហេតុបង្ករឱ្យមានការការរំខានដល់សេវាកម្ម (denial of service)។

មិនត្រឹមតែប៉ុណ្នឹងទេមេរោគមួយចំនួនអាចភ្ជាប់មកជាមួយមុខងារវាយប្រហារ DoS។ នៅពេលដែលវាឆ្លងចូលកុំព្យូទ័រ ឬឧបករណ៍ វាអាចប្រើធនធាននៃម៉ាស៊ីន ឬឧបករណ៍នោះដើម្បីវាយប្រហារ ហើយប្រសិនបើមានម៉ាស៊ីនជាច្រើនបានឆ្លងមេរោគ និងធ្វើវាយប្រហារទៅគោលមួយនោះ វានិងក្លាយទៅជាការវារប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំមួយដែលគេហៅថា Distributed-Denial-of-Service (DDoS)។

ទិន្នន័យដែលបានប្រើនៅក្នុងការវាយប្រហារ DoS ឬ DDoS អាចមានទំហំធំរហូតដល់ល្បឿន Gigabits ក្នុងមួយវិនាទី ប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រដែលបានឆ្លងមេរោគ ឬហៅថា Botnets ត្រូវបានប្រើញឹកញាប់ជាបណ្តាញដើម្បីធ្វើការវាយប្រហារ DDoS ព្រោះសេវាជាច្រើនមិនមានលទ្ធភាព និងធនធានក្នុងការទប់ទល់ពីការវាយប្រហាររហូតដល់រាប់ពាន់ ឬក៏រាប់រយពាន់ពីឧបករណ៍ដែលបានឆ្លងមេរោគនោះទេ។

៣. វិធីសាស្ដ្រការពារ

មិនមែនអ្នកណាក៏អាចធ្វើការវាយប្រហារបែប DoS នេះបានឡើយ ព្រោះការវាយប្រហារ DoS គឺទាមទារនូវសម្ថភាព និងកម្រិតនៃចំនេះដឹងបច្ចេកទេសជាក់លាក់មួយ ឬក៏អាចជួលនណារមា្នក់ដែលមានជំនាញនេះស្រាប់ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ សព្វថ្ងៃនេះមានកម្មវិធីដែលបានដាក់លក់នៅតាមវេបសាយរបស់ឧក្រិដ្ឋជន (criminal forums) ដែលធ្វើឱ្យអ្នកដែលមិនមានជំនាញសោះអាចធ្វើវាយប្រហារ DoS លទ្ធភាពនេះបានធ្វើឱ្យឧក្រិដ្ឋជន និងអ្នកផ្សេងទៀតដែលមានបំណងធ្វើការវាយប្រហារទៅលើបណ្ដាញណាមួយកាន់តែងាយស្រួល។

ដោយសារតែមានការវាយប្រហារនេះកើតឡើង ក្រុហ៊ុនដែលផ្តល់សេវាកម្មតាមរយៈអ៊ីនធឺណិតភាគច្រើនបានដាក់បញ្ជូលនូវយុទ្ធសាស្រ្តផ្សេងៗ ដើម្បីការពារ និងទប់ទល់នូវនូវការវាយប្រហារនេះដូចខាងក្រោម៖

បច្ចេកទេសប្រឆាំង DoS រួមមាន:

ការវិភាគចរាចរទិន្នន័យ និងការរាំងខ្ទប់ (Traffic analysis and filtering)

Sinkholing
ការបង្ការតាមរយៈអាសយដ្ឋាន IP

ទោះជាយ៉ាងណាវិធានការប្រឆាំងនេះសម្រាប់ក្រុហ៊ុនតូចៗដែលផ្តល់សេវាតាមរយៈអ៊ិនធឺណិតមិនមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ដោយសារតែវាមានតម្លៃថ្លៃពេក។

ប្រសិនបើមិនមានការការពារភាពគ្រប់គ្រាន់ មានវិធីសាស្ត្របណ្តោះអាសន្នមួយដែលអាចប្រើទប់ទល់នោះគឺ ការបិទ និងដំណើរការនូវសេវាកម្មនោះឡើងវិញ (restart) ប៉ុន្តែវានៅតែប្រឈមនិងការវាយប្រហារនេះដដែលរហូតទាល់តែការវាយប្រហារនោះបានបញ្ឍប់។

ស្វែងយល់អំពីការវាយប្រហារបែប Phishing

បរិបទទូទៅ

កំណត់ត្រាដំបូងនៃពាក្យថា “Phishing” គឺត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងកម្មវិធីសម្រាប់ធ្វើការវាយប្រហារមួយឈ្មោះថា AOHell (ដោយយោងតាមអ្នកបង្កើតរបស់វា) ដែលរួមបញ្ចូលមុខងារសម្រាប់ការលួចពាក្យសម្ងាត់នៃ អ្នកប្រើប្រាស់សេវាកម្ម American Online។

Phishing គឺជាការប៉ុនប៉ងដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានដូចជាឈ្មោះអ្នកប្រើប្រាស់ ពាក្យសម្ងាត់ និងព័ត៌មានលម្អិតអំពីប័ណ្ណ ឥណទាន ដោយការបន្លំខ្លួនធ្វើជាដៃគូគួឲ្យទុកចិត្តនៅក្នុងបណ្តាញអេឡិចត្រូនិច

Phishing ត្រូវបានផ្ដោតគោលដៅទៅលើអតិថិជនរបស់ធនាគារនិងការសេវាទូទាត់ប្រាក់លើបណ្តាញអិនធឺែណត។

បច្ចេកទេស

– Phishing គឺជាការប៉ុនប៉ងដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានដូចជាឈ្មោះអ្នកប្រើប្រាស់ ពាក្យសម្ងាត់ និងព័ត៌មានលម្អិតអំពីប័ណ្ណ ឥណទាន ដោយការបន្លំខ្លួនធ្វើជាដៃគូគួឲ្យទុកចិត្តនៅក្នុងបណ្តាញអេឡិចត្រូនិច

– Spear Phishing គឺជាកាបប៉ុនប៉ងមានគោលដៅទៅកាន់បុគ្គលជាក់លាក់ ឬក្រុមហ៊ុនដែលត្រូវបានគេអោយឈ្មោះថា Spear Phshing ។ អ្នកវាយប្រហារអាចប្រមូលពត៌មានផ្ទាល់ខ្លួននៃ គោលដៅរបស់ពួកគេ ដើម្បីបង្កើនភាគរយនៃភាព ជោគជ័យរបស់ពួកគេ។

– Clone Phishing គឺជាបច្ចេកទេស ដែលអាចត្រូវបានប្រើដើម្បីផ្ទេរ (ដោយប្រយោល) ពីម៉ាស៊ីនដែលរងគ្រោះ ហើយប្រើប្រាស់ទៅវាយប្រហារនៅលើម៉ាស៊ីនផ្សេងទៀត។

– Whaling ការវាយប្រហារនាពេលថ្មីៗ ជាច្រើនត្រូវបានគេកំណត់ទិសដៅយ៉ាងពិសេសចំពោះ នាយកប្រតិបត្តិជាន់ខ្ពស់ និងគោលដៅអ្នកមានតួនាទីខ្ពស់ៗនៅក្នុងអាជីវកម្ម ហើយពាក្យថា Whaling ត្រូវបានគេបង្កើត សម្រាប់ប្រភេទនៃការ វាយប្រហារទាំងនេះ។

យន្តការការពារ

– ទាក់ទងព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនតាមរយៈទូរស័ព្ទឬវិបសាយដែលមានសុវត្ថិភាព។
– ចូរកុំចុចលើតំណភ្ជាប់ ទាញយកឯកសារ ឬបើកឯកសារនៅក្នុងអីុមែ៉លពីអ្នកដែលមិនស្គាល់។
– មិនត្រូវផ្ញើសារអីុម៉ែលដែលមានព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ឬហិរញ្ញវត្ថុ សូម្បីតែអ្នកជិតស្និទ្ធជាមួយអ្នកទទួល។
– ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះតំណរភ្ជាប់នៅក្នុងអីុមែ៉លដែលសួរពត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន។
– មិនត្រូវបញ្ចូលព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួននៅផ្ទាំងវិនដូរដែលផុសឡើងឡើយ (Pop-Up Window)។
– ការពារកុំព្យូទ័រអ្នកដោយ Firewall ,Spam Filters, កម្មវិធី Anti-Virus និង Anti-Spyware។
– ពិនិត្យមើលគណនីរបស់អ្នកនៅលើបណ្ដាញនិងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ធនាគារជាទៀងទាត់។

សូមយល់ដឹងបន្ថែមពីក្នុងវិដេអូខាងក្រោម៖

ស្វែងយល់ពីការវាយប្រហារ មួយចំនួនតាម ប្រព័ន្ធអុីនធឺណិត

ដំបូងឡើយអុីនធឺណិតត្រូវបានបង្កើតក្នុងគោលបំណងសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងចែករំលែក។ វាត្រូវបានបើកទូលាយទៅដល់មនុស្សជុំវិញពិភពលោក។ ក្រោយមកដោយមានការរីកចម្រើនផ្នែកបច្ចេក្ខវិជ្ជា អុីនធឺណិតបានក្លាយជាប្រព័ន្ធដ៏ចម្បងមួយសម្រាប់ស្ទើរតែគ្រប់កិច្ចការទាំងអស់ មានដូចជាផ្នែកជំនួញ ពាណិជ្ជកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុ ការអប់រំ និងផ្នែក សុខាភិបាលជាដើម។
ស្របពេលនឹងការរីកចម្រើននេះ អុីនធឺណិតក៏បានក្លាយជាគោលដៅមួយរបស់ក្រុមអ្នកវាយប្រហារ។ ដូចបានបញ្ជាក់ខាងលើ អុីនធឺណិតត្រូវបានបង្កើតដើម្បីចែករំលែក ដូច្នេះហើយការការពារឯកជនភាព និងព័ត៌មានសំខាន់បានក្លាយជាបន្ទុកដ៏ធ្ងន់មួយរបស់អ្នកប្រើប្រាស់អុីនធឺណិតនៅពេលបច្ចុប្បន្ន។ អត្ថបទនេះនឹងបង្ហាញលោកអ្នកអំពីមូលហេតុ និងការវាយប្រហារមួយចំនួនតាមរយៈអុីនធឺណិត ដែលអាចកើតមាន។

តើការវាយប្រហារតាមប្រព័ន្ធអុីនធឺណិតធ្វើឡើងដើម្បីអ្វី?

មានមូលហេតុចម្បងចំនួន ៣ ដែលតែងតែជម្រុញចិត្តក្រុមអ្នកវាយប្រហារឲ្យពួកគេប្រព្រឹត្តបទល្មើសអុីនធឺណិតទាំងនោះ។

ដើម្បីការសប្បាយ និងការចង់ដឹង ចង់សាកល្បងរបស់ពួកគេ។
ដើម្បីលួចយកអ្វីមួយពីអ្នក។
ដើម្បីប្រកាសនូវសារនយោបាយ ឬដើម្បីប្រព្រឹត្តអំពើភេរវកម្ម។

ប្រភេទនៃការវាយប្រហារ

ការវាយប្រហារអាចកើតឡើងច្រើនប្រភេទ និងមានសណ្ឋានខុសៗគ្នាទៅតាមគោលបំណង និងការចង់បាននៃក្រុមអ្នកវាយប្រហារ។ ការវាយប្រហារមួយចំនួនដែលឧស្សាហ៍កើតឡើង មានដូចជាៈ

1. Denial of Service (DoS)

Denial-of-service (Dos) គឺជាការវាយប្រហារមួយប្រភេទដែលធ្វើឡើងដើម្បីបញ្ជៀសមិនឲ្យអតិថិជន ឬអ្នកប្រើប្រាស់ពិតប្រាកដអាចចូលទៅមើលទិន្ន័យ ឬប្រើប្រាស់ System នោះបាន។ DoS នេះអាចបិទមិនឲ្យមានការទំនាក់ទំនង និងមិនអាចចូលទៅកាន់ធនធាន និងព័ត៌មាននានានៅក្នុង System ។ វាក៏អាចធ្វើឲ្យគេហទំព័រមិនអាចបង្ហាញ ឬដំណើរការបាន បើទោះជាប្រព័ន្ធគមនាគមន៍នៅដំណើរការជាធម្មតាក៏ដោយ។ DoS ធម្មតាអាចកើតឡើងដោយមាន System មួយជាអ្នកប្រព្រឹត្ត និង Server ដែលជាគោលដៅនៃការវាយប្រហារ។ ការ Reboot អាចនឹងធ្វើ System ដំណើរការវិញបន្ទាប់ពីរងការវាយប្រហារ ។

2. Distributed Denial of Service (DDoS)

Distributed Denial-of-Service (DDoS) គឺការវាយប្រហារដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងនឹងការវាយប្រហារ DoS ខាងលើ។ ប៉ុន្តែ DDoS មានភាពខ្លាំងក្លាជាងដោយសារអ្នកវាយប្រហារប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រច្រើនដើម្បីវាយប្រហារ។ អ្នកវាយប្រហារប្រើប្រាស់កម្មវិធីដើម្បីចែកចាយមេរោគទៅកាន់កុំព្យូទ័រអ្នកប្រើប្រាស់ដទៃ និងបញ្ជាមេរោគទាំងនោះឲ្យធ្វើការវាយប្រហារ។ គេកំណត់គោលដៅវាយប្រហារ រួចផ្តល់សញ្ញាបញ្ជាឲ្យកុំព្យូទ័រដែលមានមេរោគទាំងអស់ធ្វើការវាយប្រហារទៅកាន់ System គោលដៅក្នុងពេលតែមួយ។ កុំព្យូទ័រមានមេរោគ ដែលជនល្មើសបញ្ជាឲ្យវាយប្រហារនោះហៅថា Zombies ។ ជាទូទៅ បន្ទាប់ពីវាយប្រហាររួចមេរោគនៅលើកុំព្យូទ័រ Zombies ទាំងនោះច្រើនលុបខ្លួនវាចេញពី System ដើម្បីបំបាត់ភ័ស្តុតាង។ DDoS អាចជាការវាយប្រហារដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុតដោយហេតុថាចំនួនកុំព្យូទ័រ Zombies អាចមានចំនួនច្រើន។

3. SQL Injection

SQL Injection ឬ SQL Insertion គឺជាការវាយប្រហារមួយប្រភេទដែលទាក់ទងទៅនឹង Database ។ វាអាចកើតឡើងបានដោយការកែច្នៃកូដ Database ត្រង់ចំនុចខ្សោយរបស់វា។ ការធ្វេសប្រហេស និងចំនុចខ្សោយដែលអាចធ្វើឲ្យការវាយប្រហារមួយនេះកើតឡើងមានដូចជាៈ

ការមិនបាន Filter នូវ Escape Characters ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។
មិនបានកំណត់ប្រភេទ Input ឲ្យបានជាក់លាក់។
មានកំហុសក្នុងការកំណត់លក្ខណ្ឌ។
ការពន្យាពេល។

ដើម្បីជៀសវាង និងការពារពី SQL Injection អ្នកត្រូវតែ Filter រាល់ Input ទាំងអស់ដែលមានលើឹគេហទំព័រ។ ដោយ SQL Injection ជាការវាយប្រហារផ្តោតទៅលើ Database ដូច្នេះអ្នកគួរតែពិនិត្យមើល SQL Statement ទាំងអស់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។

ប្រភេទចង្កៀងលើរថយន្ត

បច្ចេកវិទ្យានៅលើរថយន្ត មានការអភិវឌ្ឍឥតឈប់ឈរ មិនថាទាំងផ្នែកម៉ាស៊ីន ឬគ្រឿងបរិក្ខារខាងក្នុងឡើយ។ ក្នុងនោះផ្នែកចង្កៀងសម្រាប់បំភ្លឺផ្លូវ ក៏មានការវិវត្តច្រើនដែរ ដោយសារមានការអភិវឌ្ឍតាមសម័យកាលរស់នៅ។

ខាងក្រោមនេះជាចង្កៀងរថយន្តទាំង ៦ ប្រភេទដែលមានប្រើប្រាស់មកដល់ពេលសព្វថ្ងៃនេះ ដោយវាមានសមត្ថភាពខុសគ្នា ហើយក៏ត្រូវបំពាក់លើរថយន្តប្រភេទខុសគ្នាដែរ៖

១. ចង្កៀង Halogen

ចង្កៀង Halogen មានផ្ទុកឧស្ម័ន ដែលភាគច្រើនវាជានីត្រូសែន និងអាកុង ហើយគេដាក់វានៅក្នុងកែវកញ្ចក់មួយដែលបិទជិត ជាមួយនឹងសរសៃឆ្មារ តង់ស្តែន ដែលកែវកញ្ចក់នោះអាចធន់នឹងសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ខ្លាំងបាន។

នៅពេលដែលអំពូលទទួលចរន្តអគ្គិសនីចេញពីអាគុយមក វានឹងមកដុតកម្ដៅសរសៃឆ្មារ តង់ស្ដែននោះ ហើយវានឹងបញ្ចេញពន្លឺឡើង។ ចង្កៀង Halogen នេះត្រូវបានប្រើប្រាស់លើរថយន្តជាង ៨០ ភាគរយឯណោះក្នុងពិភពលោក ដោយសារតែតម្លៃរបស់វាថោក និងអាយុកាលវាប្រើបានយូរគួរសម អាចបានដល់ ១ ០០០ ម៉ោងសម្រាប់ចង្កៀង Halogen ប្រភេទល្អៗមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែវាក៏មានគុណវិបត្តិមួយចំនួនដែរ ដែលធ្វើឲ្យចង្កៀងប្រភេទនេះ មិនសូវមានក្នុងរថយន្តស៊េរីថ្មី៖

វាមិនសូវភ្លឺខ្លាំងដូចចង្កៀងដទៃទៀតទេ
ពន្លឺវាងាយចាញ់នឹងសារធាតុនានា។ នៅពេលដែលយើងយកដៃទៅប៉ះនឹងគ្រាប់អំពូលផ្ទាល់ ជាតិខ្លាញ់នៅលើដៃរបស់យើងនឹងប្រឡាក់ជាប់លើកែវចង្កៀងនោះ ដែលធ្វើឲ្យវាក្ដៅងំយូរជាងធម្មតាធ្វើឲ្យអាយុកាលចង្កៀង Halogen ថយចុះ។
វាស៊ីភ្លើងខ្លាំងជាងអំពូលធម្មតា ដោយសារវាត្រូវការថាមពលច្រើនដើម្បីដុតកម្ដៅ ហើយថាមពលទាំងនោះក៏មិនបានប្រើទាំងអស់ដែរ ធ្វើឲ្យវាស៊ីភ្លើងឥតប្រយោជន៍
វាក៏មានបញ្ហាមួយទៀតដែរគឺ ពន្លឺអំពូលបែកខ្ញែក មិនភ្លឺឲ្យចំមុខផ្លូវ អាចធ្វើឲ្យការបើកបរមានភាពលំបាក។

២. ចង្កៀង HID

ចង្កៀង HID (High Intensity Discharge) ឬដែលយើងហៅថា Xenon នេះប្រើប្រាស់ការលាយបញ្ចូលនៃប្រភេទឧស្ម័នផ្សេងៗដូចគ្នា បូករួមជាមួយនឹងលោហធាតុកម្រ ដែលវាមានដំណើរការស្រដៀងនឹងចង្កៀងប្រភេទ Halogen ដែរ។ យ៉ាងណាមិញ ចង្កៀង HID មានអាយុកាលជាមធ្យមដល់ទៅជាង ២ ០០០ ម៉ោងឯណោះ ហើយវាក៏ស៊ីភ្លើងតិចជាងដែរ ដោយវាស៊ីខ្លាំងតែពេលចាប់ផ្ដើមបើកប៉ុណ្ណោះតែពេលវាដំណើរការហើយ វាស៊ីភ្លើងតិច។ គុណវិបត្តិធំបំផុតរបស់ចង្កៀង HID នេះ គឺវាមានតម្លៃថ្លៃ ពេលបើកត្រូវការរយៈពេលយូរ ដើម្បីឲ្យអំពូលភ្លឺពេញលេញ ហើយត្រូវការកញ្ចក់គជ់ (Projector) ដើម្បីដាក់ចង្កៀងនោះថែមទៀត។

៣. ចង្កៀង Bi-Xenon

ជាធម្មតារថយន្តដែលប្រើចង្កៀង HID ត្រូវប្រើចង្កៀង Halogen មួយទៀតដើម្បីបើកហ្វាព្រោះថា ចង្កៀង HID (Xenon) អាចប្រើបានសម្រាប់ភ្លើងកូត ដោយវាត្រូវការពេលច្រើនសម្រាប់បិទបើក ដូចនេះពេលចង់ញាក់ហ្វា ចង្កៀង HID មិនអាចដំណើរការបានដូចចិត្តឡើយ។ ប៉ុន្តែ ចង្កៀង Bi-Xenon ជាចង្កៀងប្រភេទ Xenon ដូចគ្នា ខុសត្រង់ថាវាមានប្រើសន្ទះបើកបិទ សម្រាប់កំណត់កម្ពស់ពន្លឺរបស់ចង្កៀងដើម្បីបង្កើតជាហ្វានឹងកូត។ ដូចនេះ នៅពេលចង់ញាក់ ឬប្ដូរមកភ្លើងហ្វា សន្ទះនៅក្នុងចង្កៀង Bi-Xenon នឹងធ្វើការបិទបើកដូចគម្របអ៊ីចឹង ដោយមិនចាំបាច់ឲ្យគ្រាប់អំពូលបិទបើកឡើយ។ ម៉្យាងទៀត ចង្កៀង Bi-Xenon ប្រើគ្រាប់អំពូលតែ ២ គ្រាប់ប៉ុណ្ណោះ ខុសពីចង្កៀង HID (Xenon) ធម្មតាដែលប្រើ ៤។ យ៉ាងណាមិញ គុណវិបត្តិមួយរបស់ ចង្កៀង Bi-Xenon គឺសន្ទះបិទបើកនោះអាចខូចខាត នឹងលែងដំណើរការ ធ្វើឲ្យយើងបិទ/បើក ហ្វា កូត មិនបាន។

៤. ចង្កៀង LED

ចង្កៀង LED (Light Emitting Diode) ជាចង្កៀង ដែលស៊ីភ្លើងតិចបំផុត ហើយមានអាយុកាលដល់ទៅជាង ៤០ ០០០ ម៉ោង។ ភាពភ្លឺរបស់វា ស្ថិតនៅចន្លោះកណ្ដាលរវាង ចង្កៀង Halogen និង HID ប៉ុន្តែចង្កៀង LED អាចបើកឆេះបានលឿនជាងចង្កៀង Halogen ២៥០ ដង គឺត្រូវការពេលតែ ១ មីលីវិនាទី តែប៉ុណ្ណោះ។ គុណសម្បត្តិមួយទៀត គឺចង្កៀង LED មានអំពូលតូចដែលអាចឲ្យអ្នករចនារថយន្ត អាចកែច្នៃក្បាលចង្កៀងមុខបានតាមចិត្តចង់។ ប៉ុន្តែគុណវិបត្តិដ៏ធំមួយរបស់ចង្កៀង LED គឺដោយសារតែវាតូចនឹងហើយ ដែលអាចធ្វើឲ្យកម្ដៅចេញពីអំពូលអាចបំផ្លាញខ្សែភ្លើង និងសៀគ្វីខាងក្នុងបាន។ ដូចនេះ ចង្កៀង LED ត្រូវការប្រព័ន្ធត្រជាក់ ដូចជាកង្ហារ និងធុងទឹក ដែលធ្វើឲ្យវាមានតម្លៃថ្លៃខ្លាំង។

៥. ចង្កៀង LED Matrix

ចង្កៀង LED Matrix គឺជាចង្កៀង LED ដែលអាចឲ្យអ្នកបើកបរបើកហ្វាចោលបាន ដោយវានឹងទម្លាក់ភ្លើងមកកូតវិញដោយខ្លួនឯង នៅពេលមានអ្នកបើកបរមកពីទិសផ្ទុយគ្នា និងបើកហ្វាពេញវិញនៅពេលដែលផ្លូវទូលាយល្អ ដោយសារវាមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដែលទាញយកទិន្នន័យមកពីកាមេរ៉ាខាងមុខរថយន្ត។ ស្វ័យប្រវត្តិកម្មរបស់ចង្កៀង LED Matrix នេះ ធ្វើឲ្យគេជាប់មាត់ហៅវាថា ចង្កៀងឆ្លាតវៃ (smart lights) ព្រោះវាមានប្រយោជន៍ច្រើន មិនធ្វើឲ្យចាំងភ្នែកអ្នកបើកបរមកពីទិសផ្ទុយគ្នា ហើយវាក៏ងាករេទៅតាមទិសដៅចង្កូតបាន ដោយការបិទបើកភ្លើងក្នុងមួយដុំៗ (Grid ឬក៏ Matrix) មិនចាំបាច់ត្រូវការម៉ូទ័រជំនួយដែរ ដែលក្នុងមួយដុំមានអំពូល LED ប្រហែល ២៥ គ្រាប់ឯណោះ។

៦. ចង្កៀង Laser

ចង្កៀង Laser ជាចង្កៀងសម្រាប់រថយន្តទំនើបផុតលេខ និងសម្រាប់អនាគត ដោយសារតែពន្លឺដ៏ខ្លាំងអស្ចារ្យរបស់វា ដោយស៊ីភ្លើងតិច ហើយមានរូបរាងតូចខ្លាំង។ តាមការប្រៀបធៀបជាមួយចង្កៀង LED បានបង្ហាញថា ចង្កៀង Laser ភ្លឺខ្លាំងជាង LED ដល់ទៅ ១ ០០០ ដង ហើយវាស៊ីភ្លើងតិចជាង LED ដល់ទៅពាក់កណ្ដាល ពេលប្រើក្នុងរយៈពេលស្មើគ្នា។ ដោយសារតែពន្លឺដ៏ខ្លាំងក្លារបស់វា អំពូល Laser មានរូបរាងតូចខ្លាំង ងាយស្រួលរចនាជារាងផ្សេងៗ ព្រោះថាបើគេធ្វើឲ្យចង្កៀង Laser មានទំហំធំ កម្រិតពន្លឺក៏រឹតតែខ្លាំង និងជះក្នុងផ្ទៃធំដែរអាចប៉ះពាល់ដល់អ្នកបើកបរឯទៀតបាន។ ម៉្យាងទៀត ចង្កៀង Laser ជាចង្កៀងឆ្លាតវៃ ដែលវានឹងដំណើរការដរាបណា តែអ្នកបើកបរបង្កើនល្បឿនចាប់ពី ៦០ គ.ម/ម៉ ទៅតែប៉ុណ្ណោះ ដូចនេះហើយការបើកបរក្នុងក្រុង ចង្កៀង Laser នឹងមិនដំណើរការប៉ះពាល់អ្នកបើកបរឡើយ។

ប្រភព៖ Mickgarage

Khmer Techno Innovation

Thursday, August 30, 2018

សុវត្ថិភាពទិន្នន័យកាន់តែគ្រោះថ្នាក់ តែអ្នកប្រើលើស ៩០% មិនខ្វល់

Wednesday, August 29, 2018

ស្គាល់ប្រភេទភ្លើងនៅលើឡានផ្សេងៗ

Thursday, August 16, 2018

ស្វែងយល់ពីការវាយប្រហារផ្សេងៗ

ស្វែងយល់ពីការវាយប្រហារ មួយចំនួនតាម ប្រព័ន្ធអុីនធឺណិត

Wednesday, August 15, 2018

ប្រភេទចង្កៀងលើរថយន្ត

Categories

Unordered List

Sample Text

Blog Archive

Pages

As a biginner of technology i m really want to know about the develope the technology in cambodia

Blogger news

Blogger templates

Popular Posts

Recent Posts

Text Widget

Ordered List

Definition List

Sample Text

Labels

Khmer Techno Innovation

Thursday, August 30, 2018

សុវត្ថិភាព​ទិន្នន័យ​​​កាន់តែ​គ្រោះថ្នាក់ តែ​អ្នក​ប្រើ​លើស ៩០% មិន​ខ្វល់

Wednesday, August 29, 2018

ស្គាល់ប្រភេទ​ភ្លើង​នៅ​លើឡានផ្សេងៗ

Thursday, August 16, 2018

ស្វែង​យល់ពីការ​វាយប្រហារ​​ផ្សេងៗ

ស្វែងយល់ពីការវាយប្រហារ មួយចំនួនតាម ប្រព័ន្ធអុីនធឺណិត

Wednesday, August 15, 2018

ប្រភេទ​ចង្កៀងលើរថយន្ត

Categories

Unordered List

Sample Text

Blog Archive

Pages

As a biginner of technology i m really want to know about the develope the technology in cambodia

Blogger news

Blogger templates

Popular Posts

Recent Posts

Text Widget

សុវត្ថិភាពទិន្នន័យកាន់តែគ្រោះថ្នាក់ តែអ្នកប្រើលើស ៩០% មិនខ្វល់

ស្គាល់ប្រភេទភ្លើងនៅលើឡានផ្សេងៗ

ស្វែងយល់ពីការវាយប្រហារផ្សេងៗ

ប្រភេទចង្កៀងលើរថយន្ត